舒光園：
重臺四繞，萬紫千紅。
當於和煖良晨旖旎新粧之濃豔，
正在條風扇物芬菲瑞氣之佳聞。
花樹鮮妍，乾坤明媚。
Lời dẫn:
“Thư Quang viên:
Trùng đài tứ nhiễu, vạn tử thiên hồng.
Đương ư hoà noãn lương thần ỷ nỉ tân trang chi nùng diễm,
Chính tại điều phong phiến vật phân phi thuỵ khí chi giai văn.
Hoa thụ tiên nghiên, càn khôn minh mị”.
(Vườn Thư Quang: Bốn phía lâu đài, muôn hồng nghìn tía. Đang lúc ấm áp đẹp trời, lộng lẫy điểm trang yểu điệu, chính tại gió xuân mơn trớn, ngát thơm tràn toả ngất ngây. Hoa cỏ xinh tươi, đất trời quyến rũ.)
Vườn Thư Quang là một vườn ngự uyển của hoàng gia nhà Nguyễn được xây dựng vào năm Minh Mạng thứ 17 (1836) ở vị trí phía bắc Hoàng Thành Huế, phía nam Sông Ngự Hà, thuộc phường Nhuận Ốc (nay thuộc phường Thuận Hoà. Đây là thắng cảnh được Vua Thiệu Trị xếp thứ 4 trong THẦN KINH NHỊ THẬP CẢNH.
Sau khi xây dựng hoàn chỉnh, diện mạo của vườn rất tráng lệ. Chu vi vườn khoảng hơn một dặm (hơn 540m), tường bao quanh xây bằng gạch. Vườn có tất cả 6 cửa, mặt trước 3 cửa, 3 mặt còn lại mỗi mặt 1 cửa. Cửa chính giữa ở phía trước có biển đề “Nhật nguyệt quang minh”. Tại trung tâm vườn là lầu Thưởng Thắng, tầng dưới có biển đề “Tứ thời tận xuân”. Phía đông của lầu này là điện Phụng Phương, phía tây là đình Tiến Phương, phía nam là hiên Trừng Phương, phía bắc là hiên Hợp Phương. Chung quanh đào ao hồ và xây các cửa cống nước thông với Ngự Hà. Hai bờ hồ xây các bồn hoa. Bốn mặt hồ, chung quanh lầu Thưởng Thắng đều có bắc cầu nối qua. Cầu phía đông, phía tây thì cao, có mái ngói che bên trên. Cầu phía nam, phía bắc thì bằng nhưng có hệ thống điều khiển cơ động để tiện cho thuyền đi qua.
Do đây là khu vườn hướng về phía đông nên mới gọi là vườn Thư Quang. Sau khi vườn xây dựng xong, vua Minh Mạng đã mời thân mẫu là Thuận Thiên Cao hoàng hậu đến dạo chơi và có làm một bài thơ ghi lại việc này. Năm 1838, vua đã mời các tiến sĩ tân khoa vào đây dự yến, gọi là yến Thư Quang, rồi cho phép dạo vườn xem hoa.
Năm 1843, khi làm tập thơ ngự chế vịnh 20 thắng cảnh đất thần kinh, vua Thiệu Trị đã xếp vườn Thư Quang vào thắng cảnh thứ tư. Bài thơ này đã được khắc vào biển đồng và treo tại vườn. Sau đó, vì thấy vị trí của vườn quá gần cung Khánh Ninh của vua Minh Mạng, vua Thiệu Trị đã cho tháo dỡ toàn bộ vật liệu để đem vào xây vườn Cơ Hạ trong Hoàng Thành. Từ đó, vườn Thư Quang bị bỏ phế.
Bên dưới xin trích đăng một bài thơ liên quan đến vườn Ngự Uyển này:
“Cần chi trống dục cờ dong
Mùa xuân khắc tới cho lòng nở hoa
Nắng xuân châu ngọc chan hòa
Ngự viên cẩm tú, lụa sa chốn này
Đào mận cảnh sắc như bày
Nhành lan vừa hé, hương bay khắp vườn
Khác chi yến tiệc đời Đường
Hiền tài hội tụ, vấn vương chốn này”.
Hy vọng bài viết này góp phần chia sẻ thêm thông tin về Cảnh đẹp thứ tư – Vườn Thư Quang – một trong những khu vườn Ngự được xem là đẹp nhất Cố Đô.
Mến chúc cả nhà cuối tuần thảnh thơi, nhàn nhã!
– La Hạnh Thảo –
